مرمت فرشهای لول باف
روشهای عمومی رفع عیب لول خوردگی
بصورت کلی دو روش عمده برای رفع این مشکل وجود دارد.
در روش اول و در صورتی که لول خوردگی نسبتا” شدید باشد یک نوار باریک چرمی را زیر لبه لول خورده می دوزند. و سعی می کنند تا با سنگین کردن کنارههای لول خورده فرش ، در جهت عکس لوله شدن از شدت این مشکل بکاهند. این روش در صورتیکه لول خوردگی بسیار شدید باشد تاثیر چندانی نخواهد داشت و در بلند مدت مثمر ثمر واقع نمی گردد.
روش دیگر کمی مشکلتر از روش اول است و تنها در مورد لول خوردگی های جزئی و با شدت کم کاربرد دارد. لیکن فرش برای مدت زمان زیادی صاف باقی می ماند.
در این روش ابتدا محل یا کنارههای لول خورده فرش را با آب نم دار کرده و سپس توسط اتوی داغ به نحوی که سبب آسیب رساندن به پرزهای پشمی فرش نگردد محل مورد نظر اتو می گردد. با این کار فرش تا زمانی که مجددا” شسته نشود ثابت باقی خواهد ماند.
توصیه ایمنی:
یکی از بدترین و مخربترین کارها میخ کردن و یا متصل کردن فرش به سطح زمین برای مدت زمانی نسبتا” طولانی است. تا از این طریق بتوان لول خوردگی را بر طرف کرد.این کار سبب حبس تنش در تار و پود قالی شده و در بلند مدت به فرش آسیب می رساند. لذا توصیه می گردد هرگز از این روش جهت برطرف کردن لول خوردگی استفاده نگردد.
طبقه بندی اجرای تشکیل دهنده فرش لول بافت از دیدگاه مرمت
فرش لول بافت از هشت جزء و طبقه متشکله از دیدگاه مرمت تشکیل شده است .هشت طبقه مذکور عبارت بودند از۱- قوس گره ۲_پود ناز ۳-چله زیر ۴-پود ضخیم ۵- چله رو ۶- ادامه حرکت داخلی پود نازک ۷- تنه گره ۸-ساقه های گره
ابزار مورد نیاز جهت مرمت فرش های لول باف به شرح ذیل می باشد:
قیچی.قلاب.چاقو.شانه یا دفتین.انواع سوزن.کیله.انبردست.سیخ پودکش.بطری.تخته شیب دار.تخته ریشه کشی.دستگاه یا چهارچوب رفو.درفش.چرم.ظروف مخصوص.اتو.موم.سه نظام.قلاب خواب.چکش آهنی و لاستیکی.فندک صنعتی.میخ.کرک و ابریشم جهت رفو و ….
قیچی : در انواع مختلفی موجود است که همه آنها جهت مرمت استفاده میشود.
قیچی معمولی یا تخت
قیچی ترکی یا خمیده
قیچی نیمه خمیده(سرنخ زنی)
قلاب پشت:
وسیله ای با یک میله نازک به قطر یک میلیمتر و طول حدود ۸ سانتیمتر و یک دسته چوبی متصل که جهت ایجاد بی گره بافی یا گره (یو) استفاده می شود.
چاقو:
انواع مختلفی دارد که میتوان به چاقوی خواب رو.چاقوی بافت و چاقوی چنگال اشاره کرد که هر کدام جایگاه و کاربرد خاص خود را در مرمت دارد.
انبر دست یا دم باریک:
جهت داخل و خارج نمودن سوزن و نخ در فرش استفاده می شود.
کیله:
ابزاری مانند برس سیمی ولی ظریف تر از آن، جهت همسان سازی و رفع جویدگی و یک دست نمودن محل مرمت شده استفاده می شود.
بطری شیشه ای:
جهت سهولت در امر سوزن کشی و … استفاده می شود.
تخته شیب دار:
برای نصب قسمت آسیب دیده و پاره بر روی آن و تثبیت فرش هنگام مرمت می باشد.
درفش:
جهت تخیله اجزای آسیب دیده هنگام رفو و همچنین برای سهولت در کار ریشه کشی و عمل سوزن کشی مغزی و … استفاده میشود و کاربرد های نسبتا زیادی دارد.
دستگاه یا چهار چوب:
یکی از وسایل اصلی مرمت که وظیفه دار قالی را در هنگام رفو بر عهده دارد.و کشیدگی تارها و پودها هنگام مرمت به وسیله این دستگاه صورت میگیرد.
موم:
برای سهولت در عمل سوزن کاری و یکسان سازی تاب نخ ها استفاده می شود.
سه نظام:
برای ایجاد خواب پشت (گره یو)استفاده می شود.که امکان تعویض انواع سوزن در قطرهای مختلف را دارد.
فندک صنعتی:
برای سوزاندن پرزهای اضافه از پشت فرش(محل رفو شده)کز دادن و کدر کردن استفاده میشود.
انواع سوزن:
بستگی به رجشمار.نوع آسیب،نوع استفاده در تا رو و پود و رجشمار فرش متفاوت است.
چرم :
برای جلوگیری از لول شدن و سر خوردن فرش روی زمین ،به کناره های طولی دوخته میشود.
روشهای پیشنهادی رفع عیب لول خوردگی
ساده ترین روش همان استفاده از دوخت نوارهای باریک چرمی به کناره های فرش است. در این روش به نوارهای باریک وینلینی یا چرمی به ۵۰ تا ۴۰ میلی متری که ضخامتی حدود ۲ میلیمتر دارند نیاز است. برای انجام کار قالی را به پشت پهن کرده و لبه های آن را به پشت برگردانید. سپس نوارهای چرمی یا وینیلی را با استفاده از سوزن حصیری و نخ بدوزید. دوخت را از سمت رایت به چپ شروع کنید. روش دوخت نوار بصورت زیگزاگ است. دوختهای زیگزاگی می بایست نزدیک به هم انجام شده تا از سطح رویی فرش مشاهده نگردد. دوخت زیگزاگی می بایست در امتداد طول قالی بصورت پذیرد و در هنگام دوخت باید مراقب بود تا بر اثر کشیدگی بیش از حد نخ دوخت ،پرزهای قالی از یکدیگر باز نگردیده و سطح فرش را اصطلاحا” پوک نمایند. در شکل ۴نمایی از مراحل انجام این روش مشاهده می گردد.
در روش دیگر از یک نخ که حداقل دو برابر نخ روش قبلی ضخامت دارد،بصورت دولا استفاده می گردد با این حال سوزن مورد استفاده در این روش نسبت به سوزن روش قبل حداقل چهار درجه ظریفتر خواهد بود. در این روش قالی را بروی زمین پهن کرده و با استفاده از سوزن حاوی نخ شرح داده شده بصورت مستقیم از فاصله حدود ۲۵ میلیمتری لبه فرش موازی با نخهای پود از پشت دوخت زده می شود.
دوخت مشابه روش قبل از سمت راست شروع می شود. در این روش به دلیل اینکه تراکم فرش اجازه حرکت راحت سوزن را در داخل فرش نمی دهد. بهتر است تا آنرا با استفاده از موم چرب کرده و در صورت نیاز برای بیرون کشیدن آن از انبر دست استفاده گردد. مسیر حرکت دوخت می بایست کاملا”مستقیم بوده و در فواصل کمتر از دو میلیمتر تکرار گردد. در این روش برخلاف روش قبل می بایست آن قدر نخ را محکم کشید تا لبه لول خورده کاملا” صاف گردد. با این حال باید مراقب بود تا کشیدن بیش از حد نخ دوخت،لول خوردگی کاذب در جهت ایجاد نکند. زمان لازم در این روش تقریبا” ۲ برابر روش قبل است.و اکثرا” در مورد فرشهای ظریف بکار می رود.
